Phát triển công nghiệp công nghệ số: cần chính sách ưu tiên, hành động đồng bộ và nguồn lực bền vững (03/06/2025)

 Ở Việt Nam, nhận thức rõ vai trò này, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương quan trọng như Nghị quyết số 52-NQ/TW về cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và mới đây là Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đây là cơ sở quan trọng để các địa phương như Bình Dương định hướng, xây dựng và triển khai các chính sách ưu tiên cho ngành công nghiệp công nghệ số.

Phát triển công nghiệp công nghệ số trở thành ngành kinh tế đóng góp lớn

vào kinh tế đất nước

1. Thực trạng phát triển công nghiệp công nghệ số tại tỉnh Bình Dương

Chủ động quy hoạch và đầu tư hạ tầng

Bình Dương là một trong những địa phương đi đầu trong phát triển công nghiệp công nghệ cao. Tỉnh đã quy hoạch, dành không gian cho các khu công nghệ thông tin (CNTT) tập trung như:

Khu CNTT tập trung Bình Dương (15,47 ha) – vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Công viên Khoa học và Công nghệ (220 ha) – trung tâm nghiên cứu, phát triển công nghệ số, công nghệ cao.

Đây là nền tảng cho việc hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và chuỗi giá trị công nghệ số trên địa bàn.

Thu hút đầu tư chiến lược

Bình Dương đã thu hút những dự án đầu tư lớn:

·     Đại học FPT đầu tư phát triển chuỗi công nghệ số.

·     CT Group xây dựng Nhà máy chip bán dẫn CT Semiconductor – giai đoạn

Đây là dấu hiệu cho thấy Bình Dương đang từng bước tiến vào lĩnh vực sản xuất linh kiện điện tử, vi mạch – một trong những lĩnh vực có giá trị gia tăng cao nhất trong chuỗi công nghiệp công nghệ số.

 Đào tạo nguồn nhân lực

Năm 2024, Bình Dương đã đào tạo khoảng 6.000 sinh viên ngành CNTT và ngành liên quan như điện tử, tự động hóa, khoa học dữ liệu. Ngoài ra, các trường đại học trong tỉnh đang triển khai chương trình đào tạo kỹ sư thiết kế chip và vi mạch bán dẫn – lực lượng then chốt cho ngành công nghiệp bán dẫn trong tương lai.

Hỗ trợ khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo

Tỉnh đã thành lập Trung tâm Sáng kiến cộng đồng và Hỗ trợ khởi nghiệp, đầu tư xây dựng các phòng thí nghiệm công nghệ (FabLabs/TechLabs) tại các trường đại học, cao đẳng nhằm phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo gắn với công nghệ số.

2. Khó khăn và vướng mắc hiện nay

Mặc dù có nhiều nỗ lực và thành tựu, nhưng quá trình phát triển công nghiệp công nghệ số tại Bình Dương cũng như nhiều địa phương khác đang đối mặt với các thách thức lớn:

Hạn chế trong cơ chế tài chính và đầu tư

Mặc dù có nguồn thu ngân sách đứng thứ 3 cả nước, nhưng tỷ lệ chi cho khoa học – công nghệ (KHCN) của tỉnh vẫn còn thấp, do vướng mắc trong cơ chế chi tiêu. Nhiều quỹ lớn dành cho KHCN nhưng không được giải ngân hiệu quả do:

Quy định pháp lý còn bất cập, thiếu linh hoạt.

Quy trình thủ tục chậm, phức tạp, không phù hợp với tính chất đổi mới sáng tạo.

Thiếu chính sách ưu đãi đặc thù cho công nghệ số

Hiện chưa có chính sách ưu đãi chuyên biệt đủ mạnh để thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực công nghệ số, đặc biệt là các ngành công nghệ lõi như bán dẫn, AI, thiết kế vi mạch.

Thiếu đồng bộ trong phát triển nguồn nhân lực

Mặc dù đào tạo số lượng lớn sinh viên CNTT, nhưng chất lượng và tính chuyên sâu vẫn chưa đáp ứng yêu cầu thị trường, đặc biệt trong các ngành có yêu cầu cao như bán dẫn, dữ liệu lớn, AI.

3. Chính sách cần thiết để thúc đẩy công nghiệp công nghệ số

Từ thực tế khảo sát tại Bình Dương, có thể rút ra một số đề xuất chính sách ưu tiên như sau:

Cơ chế tài chính linh hoạt cho KHCN

Cho phép thí điểm cơ chế khoán chi toàn phần cho các nhiệm vụ KHCN.

Giải ngân nhanh, tăng quyền tự chủ cho các viện, trường, doanh nghiệp công nghệ.

Khuyến khích sử dụng quỹ phát triển KHCN tại doanh nghiệp cho các dự án chuyển đổi số.

Ưu đãi đầu tư đặc biệt cho ngành công nghệ số

Áp dụng mức ưu đãi thuế tối đa cho các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ lõi: chip, AI, điện toán hiệu năng cao (HPC).

Ưu đãi về đất đai, tín dụng, thủ tục hành chính cho doanh nghiệp công nghệ số.

Thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm công nghệ số với vốn đối ứng từ ngân sách nhà nước.

Phát triển hạ tầng số đồng bộ

Xây dựng kho dữ liệu dùng chung, nền tảng số quốc gia, hỗ trợ tích hợp dữ liệu giữa các ngành, lĩnh vực.

Đầu tư trung tâm dữ liệu (Data Center) tại địa phương.

Bảo đảm an toàn, an ninh mạng theo chuẩn quốc tế.

Đào tạo và thu hút nhân lực chất lượng cao

Phát triển chương trình đào tạo nghề, đại học chuyên sâu về kỹ thuật bán dẫn, AI, an ninh mạng.

Hợp tác quốc tế để thu hút chuyên gia và chuyển giao công nghệ.

Hỗ trợ học bổng, chính sách định cư cho lao động công nghệ cao.

4. Định hướng hành động tại Bình Dương

Dựa trên chỉ đạo của Thứ trưởng Bộ KH&CN tại buổi làm việc, Bình Dương cần triển khai các định hướng hành động cụ thể:

Một là, Đưa khu CNTT tập trung vào hoạt động

Hoàn thiện cơ sở hạ tầng, thu hút doanh nghiệp đầu ngành.

Kết nối với hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia và quốc tế.

Hai là, Triển khai mạnh các chương trình khởi nghiệp số

Kết nối giữa các trường đại học, doanh nghiệp và trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp.

Xây dựng vườn ươm công nghệ số, hỗ trợ vốn, cố vấn và không gian làm việc.

Ba là, Cụ thể hóa chuyển đổi số trong mọi lĩnh vực

Phát triển dịch vụ công trực tuyến toàn trình.

Đẩy mạnh số hóa hồ sơ hành chính, xây dựng kho dữ liệu mở.

Ứng dụng AI, dữ liệu lớn trong điều hành và giám sát chính sách.

Bốn là, Tích hợp chính sách chuyển đổi số với phát triển bền vững

Ưu tiên năng lượng sạch trong phát triển công nghiệp công nghệ số.

Phát triển các mô hình kinh tế tuần hoàn số, giảm thiểu tác động môi trường.

5. Kết luận

Phát triển công nghiệp công nghệ số không chỉ là xu hướng mà còn là lối thoát chiến lược để Việt Nam bứt phá trong chuỗi giá trị toàn cầu. Bình Dương, với những điều kiện thuận lợi về kinh tế, cơ sở hạ tầng và tầm nhìn lãnh đạo, hoàn toàn có khả năng trở thành trung tâm công nghệ số của khu vực phía Nam nếu có cơ chế chính sách phù hợp, nguồn lực đủ mạnh và cách tiếp cận quyết liệt.

Trên hết, để công nghiệp công nghệ số thực sự trở thành động lực tăng trưởng mới, cần sự phối hợp nhịp nhàng giữa Trung ương – địa phương – doanh nghiệp – cơ sở nghiên cứu, cùng hướng tới mục tiêu xây dựng Việt Nam trở thành quốc gia công nghiệp theo hướng hiện đại, có năng lực đổi mới sáng tạo cao và chủ động hội nhập quốc tế trong lĩnh vực công nghệ.

Hưng Thịnh