Công nghệ chiếu xạ cho trái cây xuất khẩu (11/04/2019)

 Công nghệ chiếu xạ thực phẩm ngày càng được chú ý nhiều trên thế giới.  So với xử lý nhiệt hoặc hóa học, chiếu xạ là công nghệ thích hợp và hiệu quả hơn để tiêu diệt mầm bệnh truyền qua thực phẩm. Kỹ thuật bức xạ làm cho thực phẩm an toàn hơn để ăn bằng cách tiêu diệt vi khuẩn rất giống với quá trình thanh trùng. Trong khi thanh trùng sử dụng nhiệt để tiêu diệt vi sinh vật, chiếu xạ sử dụng một dạng năng lượng gọi là bức xạ ion hóa. Quá trình này bao gồm việc phơi thực phẩm, với số lượng lớn hoặc đóng gói, cho tia gamma trong một khoảng thời gian xác định. Nó tương tự như tia cực tím (UV), ánh sáng nhìn thấy và hồng ngoại, sóng vi ba và sóng vô tuyến được sử dụng để liên lạc.

Tác động của chiếu xạ đối với thực phẩm và đối với động vật và người ăn thực phẩm chiếu xạ đã được nghiên cứu rộng rãi. Các tia gamma từ coban-60 được sử dụng trong bức xạ thực phẩm không đủ năng lượng để làm cho nó bị nhiễm phóng xạ. Đồng thời, thực phẩm không bao giờ tiếp xúc trực tiếp với nguồn, nên thực phẩm không thể bị nhiễm chất phóng xạ. Chiếu xạ đã được chứng minh là một công cụ an toàn và hiệu quả có thể giúp ngăn ngừa nhiều bệnh truyền qua thực phẩm.

Ngoài ra, công nghệ chiếu xạ còn tỏ ra hiệu quả trong việc giảm tổn thất sau thu hoạch và kiểm soát côn trùng sản phẩm được lưu trữ và các vi sinh vật. Chiếu xạ Gamma được sử dụng để hạn chế sự nảy mầm của khoai tây và tiêu diệt sâu bệnh trong hạt. Chiếu xạ tỏ ra vô cùng có lợi về việc kéo dài thời gian bảo quản rau quả thêm 3-5 lần. Để không làm cho trái cây và rau quả phải chịu liều chiếu xạ cao, một cách tiếp cận khác là sử dụng "công nghệ vượt rào", đó là áp dụng nhiều hơn một công nghệ để có chất lượng tốt hơn và thời gian sử dụng lâu hơn.

Các loại nguồn bức xạ được sử dụng trong chiếu xạ thực phẩm

+ Tia gamma: Các tia được sử dụng trong chế biến thực phẩm được lấy từ các nguồn phóng xạ coban-60 lớn. Loại bức xạ này về cơ bản là đơn sắc (coban-60 phát ra đồng thời hai photon mỗi lần phân rã với năng lượng 1,17 và 1,33 MeV).

+ Electrons: Các electron được phát ra từ các máy gia tốc có giới hạn năng lượng quang phổ khá hẹp (thường nhỏ hơn ± 10%). Năng lượng của các electron tiếp cận sản phẩm được điều khiển thêm bởi các nam châm uốn của hệ thống xử lý chùm tia, nếu có thể áp dụng. Phạm vi của một electron trong môi trường là hữu hạn (không giống như đối với photon) và có liên quan chặt chẽ với năng lượng của nó.

+ Bremsstrahlung (tia X): Nguyên lý thiết kế máy chiếu xạ Bremsstrahlung về cơ bản giống như các nguyên lý cho máy chiếu xạ điện tử. Một nguồn tia X mở rộng đạt được bằng cách phân phối chùm tia điện tử chính qua một mục tiêu (bộ biến đổi tia X) có kích thước đủ. Trái ngược với các nguồn hạt nhân phóng xạ, phát ra các photon gần như đơn sắc, các nguồn bremsstrahlung (tia X) phát ra các photon rộng năng lượng phổ y.

Ứng dụng chiếu xạ thực phẩm

 - Ứng dụng ở mức liều thấp (10 Gy - 1kGy):  Mầm khoai tây, hành tây, tỏi, hẹ, khoai mỡ... có thể bị ức chế khi chiếu xạ trong khoảng liều 20-150 Gy. Bức xạ ảnh hưởng đến các đặc tính sinh học của các sản phẩm đó theo cách mà sự nảy mầm bị ức chế đáng kể hoặc hoàn toàn ngăn chặn. Các quá trình sinh lý như làm chín trái cây có thể bị trì hoãn trong khoảng liều 0,11 kGy. Các quá trình này là hậu quả của sự thay đổi enzyme trong các mô thực vật. Khử trùng côn trùng bằng phóng xạ trong phạm vi liều 0,21 kGy là nhằm ngăn ngừa tổn thất do côn trùng gây hại trong ngũ cốc, xung, ngũ cốc, bột mì, cà phê đậu, gia vị, trái cây sấy khô, hạt khô, sản phẩm thủy sản và thực phẩm khô khác.

- Ứng dụng ở mức liều trung bình (1 - 10 kGy): Bức xạ giúp tăng cường chất lượng của một số loại thực phẩm thông qua việc giảm đáng kể số lượng hư hỏng gây ra vi sinh vật. Thịt và hải sản tươi sống, cũng như rau và trái cây, có thể được tiếp xúc với các phương pháp điều trị như vậy với liều từ khoảng 1 đến 10 kGy, tùy thuộc vào sản phẩm. Quá trình kéo dài thời hạn sử dụng này đôi khi được gọi là bức xạ.

- Ứng dụng ở mức liều cao (10 - 100 kGy):  Chiếu xạ ở liều 10-30 kGy là một thay thế hiệu quả cho ethylene oxide hóa học để khử nhiễm vi khuẩn của gia vị khô, thảo mộc và gia vị rau khô khác. Điều này đạt được bằng cách giảm tổng tải lượng vi sinh vật có trong các sản phẩm đó bao gồm cả sinh vật gây bệnh.

Đóng gói: Thực phẩm một khi được chiếu xạ, có thể dễ bị nhiễm lại trừ khi được đóng gói thích hợp. Do đó, nếu việc xử lý bức xạ nhằm kiểm soát sự hư hỏng của vi sinh vật hoặc sự xâm nhập của côn trùng, việc đóng gói sẵn trở thành một phần không thể thiếu của quá trình. Chức năng kỹ thuật của bao bì được biết đến. Chúng bao gồm ngăn ngừa sự hấp thụ hoặc mất độ ẩm, duy trì bầu không khí ngoài không khí, bảo vệ khỏi hư hỏng cơ học hoặc đơn giản là giữ thực phẩm sạch.

Mỹ Linh